Wat maakt een bock?
Nu de herfst in volle hevigheid is losgebarsten raast de bock weer door Nederland. Als uit het niets is bockbier verschenen op de tap in je lokale café, en staan er stapels kratten in de slijterij en supermarkt om de hoek.
De bock is los, en dat voelt best goed - het is tenslotte de de enige, echte Nederlandse biertraditie. Ook bij Beerwulf is bock nu even een dingetje: check de speciale pagina waar je het bockbierpakket of andere bockbieren kunt bestellen en zelfs kans maakt op een Masterclass Food & Bockbier. En voor wie nog steeds niet precies weet wat dan precies bockbier is: op deze site verschenen al meerdere artikelen die traditie nader toelichten en je meest brandende vragen beantwoorden.
Definitie van bockbier
Of je nu wel of niet nog even hebt gespiekt op bovengenoemde pagina’s: het is eigenlijk raar hoe weinig regels er zijn waarin wordt bepaald waaraan bepaalde bieren moeten voldoen. Die vrijheid, of onduidelijkheid voor mijn part, betreft niet alleen Nederland: wereldwijd zijn er maar een paar regels die uitdrukkelijk de grenzen bepalen waaraan brouwers zich te houden hebben. Kijken we eerst maar eens gewoon naar Nederland, dan is aan bier een duidelijke definitie gegeven. In de Bierverordening wordt gesteld dat bier ‘de drank is, verkregen na alcoholische gisting van wort, hoofdzakelijk bereid uit zetmeel- en suikerhoudende grondstoffen, hop - eventueel in verwerkte vorm- en brouwwater, op voorwaarde dat tenminste 60% van de wort afkomstig is van gerste- en/ of tarwemout.’
Eigenlijk is dit best een hele brede definitie, die veel ruimte laat voor van alles en nog wat. Minstens 60% van de wort moet uit gerste- en/of tarwemout komen - waaruit zou dan die andere 40% kunnen bestaan? Dat is weliswaar een interessante kwestie, maar het overstijgt de vraag wat een bockbier een bock maakt. Overigens: het meest voorkomende antwoord is suiker, hoewel in Nederland slechts weinig brouwerijen hiermee werken. Maar het zou, bij wijze van spreken, ook stookolie, vijf jaar oude Balsamicoazijn of neuspulkjes mogen zijn - alleen geven die weinig suiker.
Wat maakt nou een bock?
Voor bockbier geldt een nog kortere definitie: bockbier mag alleen deze aanduiding gebruiken als het bier een stamwortgehalte van 15 graden Plato of meer kent. Wtf?! Het stamwortgehalte wil niets meer of minder zeggen dan dat het een indicatie is van de hoeveelheid opgeloste stoffen in het wort van waaruit alcohol kan ontstaan, en die indicatie wordt uitgedrukt via ‘graden Plato’. In Nederland hanteert de wetgever vier categorieën voor bier: bier met een Platogehalte minder dan 7, minder dan 11, minder dan 15 en de zwaarste categorie betreft bier met een Platogehalte van 15 of meer. Bockbier in Nederland behoort dus tot de ‘stevigste’ bieren die gemaakt worden.
Echt waar, het klinkt misschien raar, maar meer regels zijn er niet. Overigens: een Platogehalte van 15 of meer is niet precies naar een bepaald alcoholpercentage te vertalen want het hangt er vanaf hoe veel suiker daadwerkelijk door gist wordt omgezet in alcohol. Bieren met veel restsuiker (juist, onvergiste suiker) kunnen dus een hoger Platogehalte hebben, maar minder alcohol bevatten dan bier dat juist heel droog is, een lager Platogehalte heeft en weinig restsuiker bevat. Als indicatie kun je aanhouden dan een Platogehalte van 15 of meer meestal overeenkomt met een alcoholpercentage van 6,5 per volume - en meer natuurlijk.
In theorie zou je dus een Duvel, Westmalle Tripel of een Berging Brouwerij RIS18 Bourbon Infused Russian Imperial Stout kunnen aanprijzen als een bockbier - niemand zal je tegenhouden, geen rechter zal je veroordelen. Waarschijnlijk zal iedere bierliefhebber je voor compleet gek verklaren, maar je doet niets fout. Het punt is: iedere rechtgeaarde Nederlander herkent een bock wanneer zij of hij deze in de hand heeft en aan de lippen zet. Iedereen weet wanneer een bock géén bock is. Op een Brand Imperator, Baxbier Oma’s Pruim of Kompaan Bock hoef je niet eens ‘bock’ te zetten - dat voelen we meteen.