KerstbierBier speciaal voor de feestdagen

door Jan Machiel van Bragt
Erkend fijnproever en co-auteur van De Biericonen der Lage Landen

Staat de kerstboom? Interieur versierd met kerstkitsch? Kerstlampjes in de tuin en een krans op de deur? Dan is het tijd voor bier. Kerstbier!

Jan Machiel van Bragt is medeorganisator van het jaarlijkse Kerstbierfestival in Essen (België). Hij vertelt je meer het fenomeen Kerstbier en “zijn” festival, waarvan jaarlijks de kaarten in augustus al zijn uitverkocht.

Freestyle bier

De meeste bieren zijn onder te brengen in een of andere hoofd- of subcategorie of stijl. De brouwsels die speciaal verschijnen in de wintermaanden vormen eigenlijk een categorie apart, een soort freestyle dus.

Algemeen kun je stellen dat winterbier van hoge gisting is en vaak zwaarder van alcoholgehalte. Vaak heeft het een donkere kleur en is het gekruid. De kruiden zijn dan typisch ‘winters’, die ook in een glühwein voorkomen. Denk aan kruidnagel, kaneel, vanille, zoethout, anijs en tijm.

Bier voor de goden

Hoe is de traditie kerst- en van winterbier eigenlijk ontstaan? Al ver voor onze jaartelling vierden de Scandinaviërs de Winterzonnewendefeesten ter ere van de Goden Odin en Thor. Ook hadden de Germanen het gebruik om tijdens de winter een warme, gekruide heildrank uit te brengen. Deze heildrank werd in Engeland overgenomen en wordt nu nog steeds in bepaalde gebieden gedronken als een soort cider. Later, toen de Christenen de geboorte van Jezus Christus gingen vieren, werd er ook veel feestdrank genuttigd. Een speciale drank voor de feestdagen is dus een eeuwenoud gebruik.

Pils als kerstbier

In de jaren ’20 van de vorige eeuw werd de nu bekende Stella Artois pils als kerstbier gepresenteerd ( Stella = Ster). Vanwege het enorme succes wordt het sindsdien het hele jaar door gebrouwen en is het uitgegroeid tot Belgisch Pils nummer 1.

De Paters Trappisten van Chimay ontwikkelde in 1948 een Kerstbier dat de eerste jaren alleen in de winter beschikbaar kwam, maar later als Chimay Bleue uitgroeide tot een klassieker.

Extra zwaar bier als eindejaarsgeschenk

Op het platteland was het in de 19e en in het begin van de 20e eeuw alleen in de winter mogelijk om te brouwen vanwege het ontbreken van koeltechnieken. Dat kwam ook goed uit voor de boerenknechten, die in de brouwerij hun arbeid verrichtten in plaats van op het land. De overschotten in de graanschuur werden in de winter gebruikt om een zwaarder, winters brouwsel te maken. Zo werd er een bestaand bier, zwaarder gebrouwen. Dit diende dan als geschenk voor personeel en vaste klanten.

Een mooi voorbeeld hiervan is Avec les Bons Voeux (Met de Beste wensen in het Nederlands), een Triple Saison van Brouwerij Dupont. Een flink zwaardere versie dus van de Saison Dupont. Tegenwoordig brengt welhaast elke Belgische brouwerij een dergelijke winterse creatie op de markt.

Een in augustus uitverkocht Kerstbierfestival

Begin jaren’90 namen een aantal OBER’s (Objectieve Bierproevers Essense Regio) uit Essen het initiatief om alle Belgische Kerst- en winterbieren op één plaats bij elkaar te brengen. Wat ooit begon als lokaal festivalletje met 40 bieren, is het Kerstbierfestival inmiddels uitgegroeid tot een fenomeen.

Het festival is opgenomen in de lijst met 10 beste Bierfestivals van België en verkoopt steevast uit. De zaterdag van het festival was dit jaar al binnen 2 dagen uitverkocht (en de voorverkoop start in augustus). Een internationaal gezelschap proeft 2 dagen kerst- en winterbieren. Van een warme Liefmans Gluhkriek tot veel op hout gelagerde bieren worden aangeboden. De bezoekers stemmen tevens op hun favoriete kerstbier. Een legendarisch bierfestival dus. Dat moeten we meemaken, Beerwulf is er bij op 16 en 17 december bij om verslag uit te brengen!