Wat is Oktoberfest

Het is weer de tijd van het jaar dat overal in Nederland de lange tafels en banken van stal worden gehaald en Lederhosen in het vet worden gezet. Tien jaar geleden was het nog vrijwel ondenkbaar, maar tegenwoordig heeft elke zichzelf respecterende Hollandse stad of dorp wel een op het Oktoberfest geïnspireerd bierfeest op het programma staan. Ongegeneerd noemen we dat ook allemaal Oktoberfeesten. Maar wat is het Oktoberfest eigenlijk? En waarom is dat zo?

Oktoberfeest, bierfeest of huwelijksfeest?

Bierfeesten vinden we al eeuwenlang door heel Duitsland, en ook vandaag de dag viert iedere stad met een brouwerij feest met bier als aanleiding. Dat begint in maart, en duurt tot eind september. Ook het bekendste en grootste bierfeest ter wereld, de beroemde Oktoberfeste in München, zijn zo begonnen. Het eerste officiële Oktoberfest vond echter pas plaats in 1810, ter gelegenheid van het huwelijk van de Beierse kroonprins Ludwig met prinses Thérèse von Sachsen-Hildburghausen.

Om het gewone volk te laten meegenieten van de Koninklijke trouwerij werd op een ruime weide buiten München het bestaande bierfeest met een kermis en andere voorstellingen uitgebreid. Deze weide wordt tot op heden de Theresienwiese genoemd. Echte Münchener feestgangers zullen ook nooit zeggen dat ze naar het Oktoberfest gaan: die gaan naar die Wies’n. 

In 1810 startte het feest op 12 oktober en duurde enkele dagen. Toen men het een jaar later dunnetjes over deed – die kermis was wel bevallen – liep het feest al langer door, en dat werd uiteindelijk meer dan twee weken. De start was toen al wel vervroegd: de oktoberavonden worden al wat kil en dus startte men rond 20 september, zodat het feest op de eerste zondag van oktober kan eindigen.

...of toch een oogstfeest?

De bierfeesten die men in Duitsland nog koestert zijn feitelijk niets anders dan oogstfeesten, te vergelijken met wijnfeesten en het aardbeienfestival. Bij een dergelijk oogstfeest vierde men natuurlijk de oogst van de zomergerst. Die gerst werd gebruikt bij de start van het nieuwe brouwseizoen, in oktober, want dan was de zomerse warmte verdwenen en kon er weer gebrouwen worden.

Maar men vierde niet alleen het nieuwe, verse bier. Omdat men in de zomer niet brouwde –gist doet haar werk niet goed als het te warm is en infecties liggen steeds op de loer – had men een voorraad bier. Wat er nog over was gebleven van die voorraad, in april gebrouwen om gedurende de zomer gedronken te worden, moest bij de start van een nieuw brouwjaar plaatsmaken voor vers bier. En weggooien is zonde, dus werd iedereen opgetrommeld om bij een verbroederend feestje dat klusje te klaren.

Oktoberfest bieren

De bierfeesten worden meestal aangeduid als Volksfest. Tijdens deze feesten vallen zelfs in Duitsland rangen en standen weg. Op dit jaarlijkse feest verbroederen plaatsgenoten met elkaar, hele families bezoeken ‘hun’ Volksfest. Natuurlijk drinkt men daar een biertje bij, maar dat is eerder functioneel en zeker niet de hoofdreden. Goed om te onthouden als u zelf aan een lange tafel schuift: het gaat niet om zuipen. Sterker: wie bij een Volksfest aangeschoten raakt wordt door hulpvaardige plaatsgenoten veilig naar huis gebracht – desnoods onder dwang. En wie bij het beroemde Oktoberfest dronken wordt, krijgt een levenslang verbod voor de betreffende feesttent.

Rest ons het bier: dat is tegenwoordig een speciaal gebrouwen feestbier. Per slot van rekening brouwen we niet meer in april de kelders vol. En die kelders lagen oorspronkelijk vol met Märzen – bier, gebrouwen in maart. Dit was toen al een ondergistend bier, hoewel de oorsprong in bovengistende zomerbieren ligt. Het alcoholgehalte was steviger dan het reguliere bier, mede om de zomer te doorstaan. Het huidige Festbier is nog steeds steviger dan het reguliere bier: pas daarom op, in de tent. Niet alleen zijn de glazen riant, de inhoud is, op z’n best, explosief doordrinkbaar.