Bier keurmerken: zin, onzin en noodzaakOver logo’s en keurmerken op bierflessen
Bierwedstrijden zijn er in overvloed, en steeds vaker worden gewonnen medailles op de etiketten van prijswinnende bieren afgebeeld. In de Verenigde Staten heeft de “Brewers Association” een keurmerk uitgegeven waarmee brouwerijen hun “onafhankelijkheid” kunnen laten zien. We zien flessen met “Fair Trade”, “Glutenvrij” en “Geschikt voor veganisten” vermelding. Logo’s (niet hetzelfde als een keurmerk) laten zien dat een bier “Authentiek Trappisten Product” is, een “Erkend Abdijbier” of behoort tot “Belgische Familiebrouwers”. Tureluurs word je ervan. Wat zeggen deze keurmerken, logo’s en tekens nu eigenlijk, en hebben we er iets aan?
Keurmerk of logo
Wat is een keurmerk eigenlijk? De definitie luidt: “bewijs dat iets goedgekeurd is en de vereiste kwaliteit heeft”. Hier komt een instantie aan te pas die het betreffende keurmerk uitreikt. Zo wordt het “Fair Trade” keurmerk uitgegeven door de Stichting Max Havelaar, die door onafhankelijke instituten laat nagaan of de producenten van ingrediënten inderdaad een correcte prijs voor hun goederen hebben gekregen. Hetzelfde geldt voor keurmerken als “geschikt voor vegetariërs/ veganisten” en “Glutenvrij” (zoals Grisette Blond of Jopen Hop Zij met Ons): de claim die de producent legt, namelijk dat zij veilig en met schoon geweten het betreffende product kunnen consumeren, wordt door een onafhankelijke partij, namens het certificerende (keurmerk uitgevende) instituut, gecontroleerd en juist bevonden.
De keurmerken “Belgische Familiebrouwers”, “Erkend Abdijbier” en “Authentiek Trappisten Product” zijn feitelijk dus geen keurmerk – het zijn logo’s. Ja, er is een instantie die de toekenning van het zegel controleert, maar het is een zegel dat zij zelf uitgeven. Hier keurt de slager zijn eigen vlees. Deze keurmerken, of liever logo’s, zeggen uiteindelijk niets over de objectieve kwaliteit van het product: zij zeggen alleen iets over de herkomst. Het bier is gebrouwen bij een brouwerij die lid is van ‘Belgian Family Brewers’, zoals Brugse Zot (Halve Maan), Moinette Bruin (Dupont), Gouden Carolus Classic (Het Anker) of Hopus (Lefebvre).
“Authentiek Trappist” stelt een aantal eisen, maar zegt niets over ingrediënten of objectieve kwaliteit. Trappistenbier, zoals Orval, Westmalle of Zundert, vormt geen bierstijl en heeft ook geen eigen keurmerk.
“Erkend Abdijbier” is van hetzelfde laken een pak. Het wordt uitgegeven door de Belgische Unie van Brouwers en tot 1999 kon elke abdij(naam) gebruikt worden. Het wordt alleen aan Belgische brouwerijen verleend, maar ook hier zegt het niets over kwaliteit en is er geen ‘scheiding der machten’. Bieren zoals Leffe, Affligem en Val-Dieu hebben dit logo.
Onafhankelijk
Zegt ‘onafhankelijkheid’ iets over de kwaliteit van het bier? In een recente reeks artikelen op mijn eigen blog (mylifewithbeer.nl) legde ik die kwestie voor aan een aantal ‘bekende bier Nederlanders’. Men vond dat ‘onafhankelijk’ niets met ‘objectief meetbare kwaliteit’ te maken heeft. Wel hadden sommige brouwers als interessante invalshoek dat “er meer bij komt kijken dan de objectieve smaak: afkomst en ethiek van het bedrijf speelt voor mij net zo hard mee bij de kwaliteit van het product.” Ook zei men dat “onafhankelijke brouwers meer uitblinken in creatieve kwaliteit. Dus interessantere en verrassender, uitgesprokener bieren.” Mooie gedachten – maar nog steeds geen keurmerk, weer een logo.
Bierprijzen
Prijzen, gewonnen bij bierwedstrijden, getuigen van objectief getoetste kwaliteit. De bieren voldoen aan ‘stijlregels’ en er zijn geen brouwfouten te bespeuren volgens de altijd onafhankelijke jury. Neem Bloedbroeder van Kompaan of Datisandere Koekoek van Bird Brewing: prijzen bij diverse, (inter)nationale bierwedstrijden. Maar het zijn en blijven momentopnames. Iedere batch kan anders zijn, en een prijs is uiteindelijk geen garantie voor eeuwig succes.
Toch komen deze prijzen het dichtst in de buurt van wat we willen: een onafhankelijk bierkeurmerk, dat iets zegt over de objectief meetbare kwaliteit van het bier. Of we het dan lekker bier vinden is weer een geheel andere kwestie. Blijft de vraag: wie gaat er ooit een objectief bierkeurmerk uitgeven? Zou dat iets voor Bier Consumenten Vereniging PINT zijn?