Bier en cijfersWat betekent IBU, EBC, Cat. en Alc % vol?
Bier en cijfers: waarschijnlijk niet een combinatie waar je echt warm van wordt. Maar weet wel dat als je inzicht hebt in cijfers, je bieren beter kunt begrijpen en voor een groot deel kunt ‘lezen’, nog voor de dop van de fles is. We geven je tekst en uitleg over belangrijke cijfers, die onlosmakelijk met bier zijn verbonden.
Alcoholpercentage: alc. 5% vol.
Het alcoholpercentage is een cijfer dat we allemaal wel kennen. Het gros van de bieren heeft een alcoholpercentage van tussen de 5 en 10%. Op de labels wordt het percentage vaak aangeduid als alc. 5% vol. We hebben het dan over het percentage van het volume. Dus een halve liter bier met 5% alcohol bevat 25 milliliter alcohol. Het alcoholpercentage wordt soms ook aangeduid met een percentage van het gewicht. Omdat alcohol lichter is dan water, is het percentage op basis van gewicht lager dan het percentage van volume.
Bitterheid: IBU
Ook de bitterheid van een bier kun je meten. Dat gebeurt in de meeste gevallen in IBU’s. IBU staat voor International Bitterness Unit. De bitterheid in bier kan afkomstig zijn van verschillende bronnen, denk aan kruiden of geroosterde mout. De IBU’s geven alleen de hopbitterheid weer. In hop zitten alfazuren die het bier bitterheid geven. Deze alfazuren zijn meetbaar. Elke milligram alfazuur per liter bier is een IBU-punt.
De IBU-waarde geeft een indicatie van de bitterheid van een bier. Het is echter niet gezegd dat een bier van 50 IBU ook daadwerkelijk bitterder smaakt dan een bier met 40 IBU. De manier waarop we bitterheid ervaren, wordt ook beïnvloed door de hoeveelheid koolzuur, de temperatuur van het bier en bijvoorbeeld het gebruik van kruiden.
- Tot 15 IBU: licht bittere bieren. Voorbeelden zijn Blanche De Namur en Jopen Malle Babbe.
- 15 – 50 IBU: medium bitter, bijvoorbeeld Budweiser Budvar Original (22 IBU) en 't IJ Columbus (41 IBU).
- 50 – 70 IBU: bittere tot sterk bittere bieren, zoals Hop met de Gijt (60 IBU) en Bevog Kramah IPA (70 IBU). Vanaf 70 IBU: Soms lijkt het alsof er geen grens zit aan het aantal IBU’s, extremere voorbeelden hiervan zijn Kees Double Rye IPA (90 IBU), De Molen Hemel & Aarde (108 IBU) en Brewdog Jack Hammer (220 IBU). Er zijn zelfs bieren die beweren een IBU-gehalte van 1000 te hebben…
Kleur: EBC
De kleur van bier wordt gemeten in EBC’s. EBC staat voor European Brewery Convention. Een EBC komt overeen met 1 ml jodium in 100 ml water. Er zijn ook andere methoden die gebruikt worden om de kleur van bier aan te duiden. In de Verenigde Staten wordt bijvoorbeeld een soortgelijke schaal gebruikt, de zogenaamde SRM-schaal.
- 6 - 9 EBC: Bleek tot licht blond, bijvoorbeeld Kompaan Kameraad (7 EBC)
- 9 - 12 EBC: Blond - geel
- 12 - 20 EBC: Goud
- 20 - 30 EBC: Amber, bijvoorbeeld De Koninck APA, (30 EBC)
- 30 - 45 EBC: Koper
- 45 - 75 EBC: Donker koper / bruin
- 75 - 120 EBC: Zeer donkerbruin, doorschijnend
- > 120 EBC: Zwart, niet doorschijnend, bijvoorbeeld De Molen Hel & Verdoemenis (297 EBC)
Stamwortgehalte
Het stamwortgehalte is ook zo’n begrip dat veel door brouwers wordt gebruikt. Deze waarde geeft de hoeveelheid vaste stoffen aan, voor de vergisting. Het overgrote deel van deze vaste stoffen zijn suikers, die tijdens de vergisting worden omgezet in koolzuur en alcohol. Het stamwortgehalte is een vrij nauwkeurige indicatie hoeveel alcohol het bier uiteindelijk zal bevatten.
De waarde waarin het stamwortgehalte wordt uitgedrukt is graden Plato. Deze waarde wordt in Nederland gebruikt voor het berekenen van de accijns, die brouwers moeten betalen. Misschien is het je wel eens opgevallen dat je op de labels van een Nederlandse bierfles altijd een categorie-aanduiding (Cat.) ziet staan. Pils zit bijvoorbeeld in Categorie 1. Dat betekent dat het een stamwortgehalte heeft van tussen de 11 en de 15,5 Plato. Zware bieren zijn ingedeeld in Categorie S en hebben meer dan 15,5 Plato.
Op basis van deze cijfers heb je nu een aardig beeld met welk bier je te maken hebt. Gelukkig is dat beeld niet compleet en is kijken, ruiken en vooral ook proeven nog steeds de beste manier om een bier echt te leren kennen.